Loek van der Heijden

Lakerstraat 1 was een van de eerste verzetshaarden in Eindhoven.









Eindhovense vrouwen in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog

Geschiedenis wordt veel vanuit de man beschreven, terwijl de mannelijke verzetsstrijder meestal volledige steun van zijn echtgenote, verloofde of vriendin kreeg.
Er is weinig bekend over verzetsvrouwen in Eindhoven, we doen een poging om er een aantal te benoemen zoals Hilda Verwey-Jonker, Johanna R.A.M. van Bruggen-van Moorsel, Greet KelderRie JansenMevrouw S. Wijtman-Vleer en vele anderen.

Vaak waren getrouwde vrouwen wel enigszins op de hoogte van wat hun man deed. Cor Gehrels, de verzetsman bij Philips zei tegen zijn vrouw: "Wat je niet weet, kun je ook niet vertellen". Hun gezin had wel onderduikers in huis, in die oorlogsdagen al voldoende voor de doodstraf. En zij wist van Cor’s zenderbouw activiteiten voor Herrijzend Nederland.

Loek van der Heijden

Luci, Louk of Louky =  Loek van der Heijden (later mevr. L. A.M. Spijkerman-van der Heijden)

Loek van der Heijden

Op 18 september 1964 legde Loek van der Heijden, namens alle vrouwen in het verzet een krans.

Zij was onderwijzeres in de Gerardusparochie. Zij liet zich behandelen door zenuwarts E.M.L. Sassen tijdelijk ongeschikt verklaren om les te geven. Motivatie was dat ze “minder enerverend” werk moest doen. Daarna verrichtte ze de laatste oorlogsjaren, dag en nacht koerierdiensten. "Ik ben gewoon vrijgemaakt om als koerier dienst te kunnen doen."

Niet alleen in en rond Eindhoven maar voor de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO) reisde zij, omhangen met distributiekaarten, stempels en valse persoonsbewijzen, het gehele land door. Ze bracht ook piloten weg. Haar landelijke contacten waren Max van Weerden en Gerard Freeman en Victor Beermann. Een aantal waren ondergedoken studenten.
Dit was werk voor de zogenaamde Eindhovense Koerierscentrale No 13A. 

Haar (ouderlijk) huis Lakerstraat 1 was een trefpunt van de illegaliteit.
In een eindverantwoording schrijft de latere reserve Luitenant Kolonel Theo J.A. Doove in 1947: "Groep Eindhoven moge ik hiervoor al noemen Frits, Louk, Theo, Bom en de promotor P.A.N. Eddy, die deel uitmaakte van de staf. Heel veel hebben wij besproken in de panden Distelstraat en Lakerstraat!" Het gaat hier om: Ad Hoynck van Papendrecht, Loek van der Heijden, Theo Dirks, Theo Bombeeck en Eddy Verkaik.

In Eindhoven was ze vooral actief bij de groep van Eddy Verkaik, Ad van Hoynck van Papendrecht, Jules Gijsbers ambtenaar gemeente Eindhoven en pastoor J. J. Sicking van St. Joris parochie.
Andere koeriersters waren Else Engel en Greet Kelder. In de laatste oorlogsmaanden had ze ook contact met andere groepen zoals de P.A.N.

Victor Beermann schrijft: De kaarten, die over waren, gingen vnl. naar de "vreetclub" te Amsterdam, waar Loeki v.d.Heijden contact mee had; die bracht ze ook daarheen.

Ze was ook gewapend aanwezig, met andere groep Eddy leden, op de Leenderhei in een treffen met Duitsers op 18 september, waar aan beide kanten doden vielen. Toen Eddy Verkaik gewond raakte, bracht ze hem naar het ziekenhuis in Valkenswaard en ging daar ook om versterking vragen. Ze ging terug met Piet van Riel, ze zat achterop bij hem op de motor, Piet is toen door een machinegeweer van de Duitsers neergeschoten en dodelijk getroffen.

Later vertelt ze in het interview:" Piet woonde [met zijn echtgenote H. van der Bruggen] ergens in Strijp en daar zijn we het moeten gaan vertellen toen. "Ja, dat is natuurlijk ook vreselijk." [Louk vergist zich, Piet woonde in Gestel, Hoogstraat 230]

Hetzelfde bericht maar anoniem gemaakt. Wel met extra opmerking over de dood van Piet van Riel. "Wederom ging een Vaderlander heen."
Namen:
Louk = Loek van der Heijden (later mevr. L. Spijkerman) 
Eddy = Eddie Verkaik
J =  Jan van den Broek

20-9-1944 0.35
Originele kladje van Louk aan Staf namens Eddy
Zijn in een gevecht gewikkeld geraakt met moffen tegenover Valkenhorst (weg
Leende - Valkenswaard). Eddy ging naar Luitenant om te vragen: overgeven of
vechten. Mof schoot daarop Eddy vanaf 2 meter afstand in linkerbovenarm.
Waarschijnlijk been verbrijzeld. Heb hem naar Valkenswaards Ziekenhuis gebracht.
Versterking gehad uit Valkenswaard. Piet van Riel (Duitse motor van C.) gedood.
Jan vd Broek gewond, schoot in been en onder in de rug. Zijn nu in Valkenswaard ingekwartierd, weten nog niet wat morgen te doen. Ga terug naar Valkenswaard. Heb hier alle mensen zoveel mogelijk gewaarschuwd.
Louk

Artikel in Groot Eindhoven of ED waarschijnlijk 1965

Het verzet in en rond Eindhoven

Het artikel gaat ook in op de vraag hoe komt dat verzetsmensen niet over hun verleden willen praten.

TENSLOTTE nog een extra verzwaring voor degeen, die nog eens ooit de geschiedenis van het Eindhovense verzet zou willen schrijven verschillende oud-illegalen weigeren categorisch nog over deze tijd te praten; zij hebben daar allemaal bepaalde redenen voor, die men dient te respecteren. Men vergeet bovendien niet, dat die tijd al bijna een kwart eeuw achter ons ligt en dat de jaren ook aan vele van de destijdse "ondergronders" niet spoorloos zijn voorbij gegaan.

HET ZOU onjuist zijn en in hoge mate onrechtvaardig, als men uit het bovenstaande zou concluderen dat er in Eindhoven en omgeving maar schamel verzet zou zijn gepleegd. Ze waren er met tientallen en misschien wel honderden, in de Landelijke Organisatie, in de knokploegen, in de Orde Dienst, in de Raad van Verzet en bij de illegale lectuurvoorziening.

De site www.eindhoven4044.nl lukt het aardig om toch nog een beeld van het verzet in Eindhoven boven water te krijgen.
Zo'n 180 verhalen of pagina's op deze site, stand december 2022.
Deels door het archief van de P.A.N., verslagen en ongepubliceerde interviews die jaren later boven water komen en diverse archieven die in de jaren 70 en 80 zijn ingeleverd bij www.rhc-eindhoven.nlwww.bhic.nl of NIOD in Amsterdam.

Een volledig beeld zal er niet komen, we doen ons best om het verder in te vullen, met uw hulp.

Het verhaal van Theo Bombeeck komt nog op deze site.

Klassenfoto van de 5de klas van Mevr. van der Heijden van de Mariaschool aan de Gasthuisstraat in schooljaar 1963-1964. foto Eindhoveninbeeld.com

Mariaschool  Gasthuisstraat

Na de oorlog is Loek van der Heijden weer in het onderwijs werkzaam, met 40 kinderen in de klas.

Bronnen:

Diverse PAN documenten, zoek op Louk, louky of Loek
Krantenbericht uit 1965
https://www.eindhoven4044.nl/10/InterviewDekkersvdHeijden.pdf

spoorkaartje 1943: https://www.nicospilt.com/index_spoorkaarten.htm

Haar vader was R. J. M. van der Heijden, leraar ambachtsschool of tekenschool (Teekenschool in 1920)
(Louk) Lucie Antonia Maria van der Heijden (11 februari 1915  -  ?) was getrouwd met (André) Andreas Jacobus Maria Spijkerman (1903-1982)