Eindhovense vrouwen in het verzet

Er is relatief weinig bekend over verzetsvrouwen in Eindhoven. Ieder gezin die een iemand en zeker een Joodse persoon liet onderduiken daarvan was de vrouw volledig op de hoogte en nam waarschijnlijk ook de zwaarste taak op zich. In Eindhoven moeten dat honderden gezinnen zijn geweest. Lees de diverse verhalen op deze site.

Vaak waren getrouwde vrouwen wel enigszins op de hoogte wat hun man deed. Cor Gehrels, de verzetsman bij Philips zei tegen zijn vrouw: "Wat je niet weet, kun je ook niet vertellen". Hun gezin had wel onderduikers in huis, in die oorlogsdagen al voldoende voor de doodstraf. En zijn vrouw G.A.M. (Grietje Aartje Magdalena) Gehrels-de With wist van Cor zenderbouwactiviteiten voor Herrijzend Nederland.

Op 18 september 1964 legde Loek van der Heijden, namens alle vrouwen in het verzet, een krans. Zij was actief bij de groep van Eddy Verkaik, Jules Gijsbers en pastoor Sicking. Zij was onderwijzeres in de Gerardusparochie. Zij liet zich door zenuwarts E.M.L. Sassen tijdelijk ongeschikt verklaren om les te geven. Motivatie was dat ze “minder enerverend” werk moest doen. Daarna verrichtte ze de laatste oorlogsjaren, dag en nacht koerierdiensten. Niet alleen in en rond Eindhoven maar voor de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO) reisde zij, omhangen met distributiekaarten, stempels en valse persoonsbewijzen, het gehele land door. Ze bracht ook berichten over. Haar (ouderlijk) huis Lakerstraat 1 was een trefpunt van de illegaliteit. Ze vocht ook gewapend mee, met andere P.A.N. leden, op de Leenderhei tegen Duitsers, waar aan beide kanten doden vielen.

Ook Greet Kelder-Vroom verrichtte allerlei koeriers en inlichtingendiensten, ze vertelde later dat ze, tijdens haar verzetsjaren, in België heeft leren schieten. Ook haar zus Lenie Vroom was actief in het verzet.

Else Engel uit de Hooghuisstraat was actief bij de groep van Eddy Verkaik en voerde, samen met Greet, gevaarlijke verkenningen uit.

Ineke ( M.E.L.) Zwartendijk, nam regelmatig, in een soort corset, allerlei briefjes, gecodeerde boodschappen en illegale krantjes mee, verspreidde die door het gehele land. Ze kreeg die in Eindhoven van een oud-klasgenoot die ze kende van het Lorentz lyceum. In Utrecht is ze door verraad in de val gelopen en toen ze alleen in een cel zat, heeft ze alle papieren opgegeten. Zonder bewijs en niets losgelaten heeft ze tot oktober 1944 in Den Bosch gevangen gezeten. Ineke werkte voor de A13 centrale en student Victor Beermann.

Lida Lucia Voorhoeve, sinds 1965 weduwe van Philips verzetsman Dr. Ir. N. A. J. Voorhoeve was draagster van het Verzetsherdenkingskruis. Elisabeth Adewina Simonetta Elbrink-Remmert geboren 6 januari 1897 - 12 oktober 1987 ontving een Verzetsherdenkingskruis. Wat hun activiteiten waren is onbekend.

Mevrouw S. Wijtman- Vleer: “In onze woning verstopten we wapens voor het echtpaar van Bruggen en we hielpen hen bij het zoeken naar onderduikadressen." Op een dag vernamen we dat we geen contact meer met hen mochten opnemen: de SD had hun illegale werkzaamheden ontdekt. Verder brachten moeder en dochter illegale bladen rond en hielpen Joodse onderduikers.

Een aantal vrouwen zijn bekende pilotenhelpers zoals: Maria H.J Aarts, Johanna van van Bruggen-van Moorsel, Geertruida Mudde, Mrs v.d. Ven-de Haas en meer namen rondom pilotenhulp uit Eindhoven en omgeving.

Hilda Verwey-jonker is zowel voor, tijdens en na de oorlog zeer actief geweest op allerlei terreinen: Opvang gevluchte jongeren in Dommelhuis, honderden aanpassingen in gemeente bevolkingsregister, om mensen te laten onderduiken, verspreiden van bonnen en ID-bewijzen, onderduikers helpen en zelf onderdak bieden en haar betrokkenheid bij Tribunaal voor Bijzondere Rechtspleging in Eindhoven.

Mia van der Brug (Meurs) heeft haar hele leven een strijd gevoerd tegen onverdraagzaamheid en onrecht. Een verhaal over haar Eindhovense verzetsperiode tijdens de oorlogsjaren 1940 -1945, eigenlijk begon haar oorlog tegen het fascisme al ruim voor die periode door haar ervaringen in Polen.
 
Rie Jansen (doopnaam Maria) was zeer actief met het helpen van (joodse) onderduikers. Zij was begin veertig in de oorlogsjaren en woonde in de Paradijslaan 50 (huidige 22-C) Eindhoven. Rie was verpleegster en had door haar functie ook toegang tot het Eindhovense politiebureau. Zij kreeg daar hulp van de politieagent P.E. (Piet) Soethout en oud-burgerwachter J.Bogers. Zij smokkelde brieven en boodschappen naar buiten en zorgde dat sommige celbewoners opgenomen werden in het ziekenhuis en dan onderdoken. Ook op het gemeentehuis had zij veel contacten en met diverse ziekenhuizen en instellingen waar mensen tijdelijk werden ondergebracht. Zij onderhield nauwe contacten met de P.A.N. en andere verzetsleden in Eindhoven voor o.a. extra voedsel- en andere bonnen.

Maria Maas [PDF] of wel Tante Mietje was mede-eigenaar van de drogisterij "het Kruispunt", het adres voor alle L.O. werkzaamheden in Strijp. Later werden er persoonsbewijzen vervalst en was het adres in de laatste maanden van de bezetting een van de verzamel- en overlegadressen van de P.A.N. Maria Maas werkte actief mee aan de verzetsactiviteiten van Jacques Hermans, de andere eigenaar.
 
Irene Marie Joanna Dorenbosch was koerierster voor het illegale Trouw. Ook raakte ze betrokken bij de voorbereidingen van een overval op een distributiekantoor in Sint Laurens. Dit kantoor fungeerde als centraal punt en had dus de grootste voorraad aan bonnen. Irene ging weken lang de gang van zaken na op het distributiekantoor. Naast voorbereidingen, wilde ze ook betrokken worden bij de daadwerkelijke overval. Na de succesvolle overval moest ze na herkenning in onderduik en kwam ze in Eindhoven terecht waar ze wederom in het verzetswerk terechtkwam en daar ook is overleden. September 1946 was op de algemene begraafplaats te Vlissingen een korte, sobere plechtigheid plaats. De burgemeester der stad, mr. Kolff, droeg aan de familieleden de steen over, die het graf dekt van wijlen mej. Irene Dorenbosch. Zij was in leven archivaris der gemeentelijke bibliotheek. Vooraf vertolkte de voorzitter der GOIW te Vlissingen, de heer J. Blankenburg, de gevoelens van haar vrienden uit het verzet. Zij herinneren zich nog goed het tragische moment, waarop het droeve nieuws, dat zij in Eindhoven, 5 april 1944, tijdens het vervullen van haar moedig verzetswerk, het leven had gelaten.7-02-1916 Hoboken (BEL) - 05-04-1944 Eindhoven (NB)

Maria Antonia Cornelia van Hoof, 02-02-1919 Eindhoven was koerierster van J.M. (Jo) Pennings, leider van de G.D.N. (Geheime Dienst Nederland) (bron)

Veel meer vrouwen zijn actief geweest in het verzet van Eindhoven.