Verader:Anton van der Waals maakt slachting onder Eindhovens Philips verzet 

Volgens de rechtbank is hij betrokken bij de arrestatie van minstens 83 verzetsmensen, van wie er minimaal 34 de oorlog niet overleven. Deskundigen zijn ervan overtuigd dat het aantal mensen dat door Van der Waals aan de SD is uitgeleverd, vele malen hoger ligt. Hij sterft op 26 januari 1950 voor het vuurpeloton.

Eindhovense Boksclub
"de groep Van Moorsel"
Hieronder de lijst van de 24 mensen die gearresteerd zijn en daar van zijn er vier overleden. Van der Waals deed zich voor als "Jan"

zaak-van-der-waals

De lijst van de 24 mensen die gearresteerd zijn en daar van zijn er vier overleden, volgens de auteur. In artikel van Rien van Bruggen staat: "Vijf van hen zullen de oorlog niet overleven".
 Nicolaas Rudolf (Bob) de Leeuw en mr. Jaap Hamming zijn later gearresteerd.

F. van Moorsel

Frans van Moorsel, werkzaam op afdeling secretariaat, als personeelschef, vormden samen met de octrooigemachtigde mr. dr. C.H.G. Mellema (Cor), Ir. van den Berg en Bob Zeehuisen vanaf augustus 1940 een spionagegroep waarbij zich meer dan twintig andere Philipsmedewerkers aansloten. De groep kwam bijeen in de Eindhovense Boksclub gevestigd in café Le Coureur, Eindje 49 Eindhoven.

Door toedoen van zijn chef mr. J. Hamming, die al ruim voor de oorlog over goede contacten beschikte bij de Generale Staf, kwam Van Moorsel in aanraking met de voormalig ambtenaar van GS-III, W.J.M.J. d'Aquin, die leiding gaf aan een eigen spionagegroep.

In juni 1942 introduceerde d'Aquin een zekere 'Jan' bij de groep. Het zou hier gaan om een door Londen gestuurd geheim agent die aan de opbouw van het Nederlandse gewapende verzet leiding moest geven. Volgens d'Aquin was de identiteit van ‘Jan' door Radio Oranje bevestigd. In werkelijkheid betrof het hier echter de beruchte agent-provocateur Anton van der Waals die, zoals L. de Jong schreef, "een verwoestend spoor zou trekken door de Nederlandse illegaliteit."

Groep Eindhoven

Anton van der Waals had zijn illegale 'vrienden' - d'Aquin, Van Moorsel en Philips medewerker en marconist Bob Zeehuisen van de O.D. Eindhoven - verteld, dat het door hen gevraagde materiaal (radiozenders en wapens) in de avond van 24 juli 1942 op een afwerpterrein in de buurt van Ede zou worden afgeworpen.

Bij de "georganiseerde" bijeenkomst werden gevangen genomen: F. van Moorsel en B. Zeehuisen uit Eindhoven, A.G. Putto, J.J.M. van Donk, J. van Nieuwenhoven, A. Wijnberg (een ondergedoken Jood), H.L. Frericks, T.E. de Bruijn, F.F. Aberle (een gedeserteerde Duitse militair) en T.M. Busscher, allen uit Den Haag. Lees PDF hierover bij Englandspiel en Schreieder in Ede.

Diezelfde avond om half zeven werden allen met auto's weggebracht naar de strafgevangenis in Scheveningen (Oranje Hotel). Hier bleven ze ongeveer tien dagen, toen werden ze overgebracht naar de gevangenis in Haaren. Als gevolg van hun arrestatie werden nog veel meer O.D.-leden gearresteerd, zoals Cor Mellema en Louis Henri Maertens ze werden tijdens drie processen berecht en veroordeeld. Het eerste proces vond plaats op 6 februari 1943, het tweede in maart terwijl de groep Van Moorsel in mei van dat jaar terecht stond. Ze werden tot langdurige gevangenisstraffen veroordeeld, met uitzondering van Aberle, die als gedeserteerd militair afzonderlijk terecht stond en ter dood werd veroordeeld. Hij werd op 8 juni 1944 in Keulen gefusilleerd. Wijnberg is op een onbekende datum in Duitsland omgekomen. Bob Zeehuisen overleed op 17 december 1943 in Dusseldorf, Van Donk in Haaren op 24 mei 1943 en Frericks in het concentratiekamp Dachau op 21 februari 1945. Ook L. H. Maertens en Cor Mellema overlijden. De overigen van deze arrestatie hebben de oorlog overleefd. Jaap Hamming kan op dat moment nog onderduiken, maar zal later gearresteerd worden en in gevangenschap overlijden.

Frans Dekkers schrijft in het boek B&W rond de Tweede Wereldoorlog in Groot Eindhoven. "Op een dag staat [landverrader] Van der Waals bij hen op de stoep. Mevrouw E. Bruggen-van Moorsel herinnert zich. Hij zei dat hij in het verzet zat en een pakket voor de OD moest afleveren. Maar ik wist van niets, en bovendien, waarom kwam hij met een pakket voor de OD bij ons? [ Rien en zijn vrouwen waren niet actief bij de OD, wel bij ander verzet] Ik voelde direct aan dat het niet pluis was en vermoedde een provocatie, en weigerde het pakket in ontvangst te nemen. Hij moet teleurgesteld zijn geweest, maar hij liet er niets van merken. Daarna is hij naar een nicht van mij gegaan die wel van de OD deel uitmaakte. Zij nam het pakket wel aan: er zaten acht revolvers in, vernamen we later."

De provocatie [ maar zoals we nu weten was het verraad van Ede de oorzaak] heeft tot gevolg dat de SD enkele dagen later de plaatselijke OD-leider Van Dijk [Mr. W.J. van Dijk]  en vierentwintig Eindhovense verzetsleden arresteert en naar concentratiekampen en tuchthuizen wegvoert. Vier van hen zullen de oorlog niet overleven.

Ook W. P. L Spruit komt door toedoen van der Waals in gevangenschap. Lees dat verhaal hier.

Na de oorlog diende een aantal van zijn medewerkers bij de interne zuiveringscommissie van Philips een klacht in tegen van Moorsel. Deze commissie verwees de kwestie door naar de Landelijke Ereraad der Illegaliteit. De Raad oordeelde dat het noemen van namen bij de SD niet kwalijk genomen kon worden. Wel werd van Moorsel verweten dat hij als illegaal werker in zijn samenwerking met ‘Anton van der Waals’ ernstig tekort was geschoten.

Geheime Philips Zender

mr. dr. C.H.G. Mellema (9-9-1895 - 10-05-1945)

Cor Mellema


mr. dr. C.H.G. Mellema (9-9-1895 - 10-05-1945) Octrooi-technicus bij Philips was ook lid van de groep van Moorsel. Hoewel door de O.D. Eindhoven gesproken werd over de groep Mellema.
Hij was door Philips ingezet om in de omgeving van Den Haag een Illegale zender te installeren. 

Actief in verzetsorganisatie 
Mellema was leider van een verzetsorganisatie en technisch leider van berichtengroep. De zender, welke van Eindhoven naar Wassenaar bij zijn ouders, was overgebracht. Hij werkte daar aan de verdere installatie van de zender. Nadat door verraad huiszoeking was gedaan, werd veel bezwarend materiaal in beslag genomen. 
De groep Mellema, circa 7 man sterk, gearresteerd. Door hen zijn aan de S.D. alle mededelingen en vermoedens verstrekt, die maar enigszins van nut konden zijn voor de mof.

Zij zijn door de mand gevallen door [landverrader ] van der Waals. Een van de leden, F. van Moorsel, had zulk een vertrouwen in van de Waals, wat hij hem alles wat bekend was, met van der Waals werd gedeeld.

Mellema is op 25-7-1942 bij zijn ouders te Wassenaar gearresteerd,
de dag na het verraad in Ede!!! Opgepakt en naar Haaren vervoerd en daar ter dood veroordeeld. Hij kreeg op 13-7-1943 gratie en zijn straf werd veranderd in 15 jaar tuchthuis. Eind augustus of begin september 1943 is hij overgebracht naar Rheinbach, vandaar in januari 1944 naar tuchthuis Siegburg. Hij is daar vermoedelijk aan vlektyphus overleden. Cor laat een vrouw en twee minderjarige zoons achter.

In Acht nu onderdeel van gemeente Eindhoven is naar hem een laan vernoemd: Cor Mellemalaan

Louis Henri Maertens

Louis Henri Maertens

Louis Henri Maertens
L.H. Maertens, roepnaam Lou. Geboren 30-5-1896 te Den Haag, Chef technische dienst bij Philips. Hij is lid van de groep van Moorsel

Hij is op 26 augustus 1942 door de Sicherheitsdienst (S.D.) op zijn werk gearresteerd. Overgebracht naar Haaren werd hij door het Kriegsgericht veroordeeld tot 3 jaar tuchthuis. Op zijn ziekbed bezoekt Sep Altenburg hem in het tuchthuis Siegburg (Duitsland), in zijn boek "Levenslang" p.60 beschrijft hij hoe ziek Louis is en daar geen medische verzorging krijgt. Erg tragisch omdat hij bijna vrij zou zijn gelaten. Op 26-3-1945 is hij  overleden. Na de oorlog bezoekt Sep, zijn vrouw en zoontje Loek, die dan ongeveer 14 jaar is. Het is een zeer emotioneel gebeuren.  

Maertens werkte in juli 1942 als marconist van een door hem gebouwde zender en werd door verraad gearresteerd. 
In Acht nu onderdeel van gemeente Eindhoven is naar hem een laan vernoemd: Lou Maertenslaan.

Bob Zeehuisen (1919 - 1943)

Bob Zeehuisen

B. Zeehuisen (geen Zeehuyzen, in bovenstaande lijst) was Philips controleur bij Electro Technische Fabriek (E.T.F.)
Hij was door de groep van Moorsel ingeschakeld als macronist / telegrafist. Hij was aanwezig bij de bijeenkomst in Ede waar zogenaamd gedropte zenders en wapen aanwezig zouden zijn.
Door het verraad van der Waals is hij bij zijn illegaal werk gearresteerd en later gedood.

 
Geboren 09-05-1919 - Overleden: 17-12-1943
Overlijdensplaats: Düsseldorf, Noordrijn-Westfalen, Duitsland

Nicolaas Rudolf (Bob) de Leeuw
21 januari 1905 - 23 maart 1945
foto © familie de Leeuw

Nicolaas Rudolf (Bob) de Leeuw

Bob de Leeuw, geb. 21-1-1905, was bij Philips Elektrotechnicus en afdelingschef op de Hollandsche Afdeling. Hij woont met zijn gezin Kievitlaan 3, Eindhoven.
Tijdens de Duitse bezetting is hij actief in het verzet, o.a. bij groep van Moorsel ofwel groep Mellema. Hij duikt onder als op 27 juli 1942 diverse van zijn Philips collega's door de S.D. gearresteerd worden. Deze zijn in de val gelopen en verraden door Anton van der Waals die een ware slachting onder Philips kader in 1942 aanricht.
Terwijl Bob zomer 1942 op de vlucht is naar Zwitserland /Engeland, is hij in Brussel door de Duitsers opgepakt. Gevangen gezet in de  militaire gevangenis van Sint-Gillis Brussel van 19 aug 1942 tot 23 nov 1942. Hierna verplaatst naar Nederland en terecht gekomen in het Oranjehotel, Scheveningen, hij zit daar van 23 nov 1942 - 3 dec 1942. Hierna verplaatst naar Kamp Haaren in Noord-Brabant: 3 dec 1942 - 7 mei 1943.
Zijn veroordeling afgewacht in Kriegswehrmachtsgefängnis in de Gansstraat, Utrecht: 7 mei 1943 - 28 mei 1943. Mogelijk is hij tijdelijk weer terug geplaatst in Kamp Haaren, van 28 mei 1943 - 3 oktober 1943. Hierna tijdelijk enige weken in oktober 1943 terecht gekomen in Kamp Amersfoort, om hierna Nederland te verlaten en nooit meer terug te keren.
Bob is in mei 1943 veroordeeld tot Nacht und Nebel, een strafmaat die inhoudt dat hij spoorloos moet verdwijnen in de Duitse kampen, zonder dat de nabestaanden weten waar hij terecht is gekomen en of hij nog leeft.
Toch zijn enige gegevens bekend: In oktober 1943 wordt Nicolaas via Amersfoort naar concentratiekamp Natzweiler gezonden in de Franse Vogezen. Daar wordt Nicolaas aan het werk gezet in de granietmijnen, terwijl hij blootstaat aan allerlei mishandelingen. De voeding en medische zorg in het kamp schieten schromelijk te kort, zodat de gevangenen snel verzwakken. Als in 1944 de geallieerden optrekken wordt kamp Natzweiler ontruimd en de gevangenen in eerste instantie naar Dachau overgebracht. Bob de Leeuw komt op 6 september ‘44 in Dachau aan en al op 16 september ’44 wordt hij als onderdeel van een groep van 400 man overgebracht naar Barbe/Sportplatz (Haslach). Bob wordt vanuit het hoofdconcentratiekamp naar het buitenkamp in Haslach in het Zwarte Woud gezonden. Vanwege de toenemende geallieerde bombardementen in Duitsland worden daar tunnels in de steengroeve uitgegraven voor de verplaatsing van fabrieksinstallaties onder de grond. Uiteindelijk komt Bob, 16 februari 1945 terecht in het buitenkamp Vaihingen an der Enz, waar hij op 23 maart 1945 aan de gevolgen van uitputting, ondervoeding en onderkoeling bezwijkt. Nicolaas is 40 jaar geworden, laat een vrouw en dochter achter.
Na de oorlog diverse oproepen om informatie over zijn lot zoals in nr. 50:  Lo-lkp juni 1945 (PDF) en zie https://stichting18september.nl/slachtoffers/Nicolaas-Rudolphe-de-Leeuw/

Ir Cornelis Bastiaan Los
Giessendam 25 februari 1903 - Leiden 20 augustus 1979
Verzetsman Aalst /Eindhoven

Ir Cornelis Los

Ir Cornelis Bastiaan Los werkte op het Octrooibureau van Philips. Was al vroeg actief in het verzet, echter verraden door Anton van de Waals voorjaar 1942. 
Opgesloten gezeten in de SD-gevangenis te Haaren, 29 augustus 1942 - tot ?, omdat zijn naam bij de groep Moorsel / Mellema was gekoppeld. Vrijgelaten door gebrek aan bewijs.

In een verslag van de P.A.N. commandant opgesteld door Dionysius Metzemaekers en zijn zoon Leo Metzemaekers stellen zij dat hun intiemste verzetswerkers waren: Dr. Wachters, Ing. Los en Kees Goorden. Ook de familie van de Pol was zeer actief. Mevrouw van de Pol is door haar ondergronds werk in een concentratiekamp ter dood gebracht.

Vanaf september 1944 was hij als lid van de "Blauwe Jagers" betrokken bij het opsporen van collaborateurs. Vanaf januari 1945 diende hij als kapitein bij de Staf Militair Gezag als lid van de Centrale Opsporingsraad en lid van de Centrale Advies Commissie. Tot medio juli 1945 was hij militair commissaris voor het district Deventer. Eind 1945 keerde hij terug naar zijn gezin in Aalst en nam zijn oude baan bij Philips weer op.

Eindhovense personen die door Anton van der Waals in Duitse handen zijn gekomen

Merendeel van deze personen werken bij Philips.
25 namen 


functie Naam gevangenkampen, overleden
Philips pers.chef Moorsel, Frans van 24 juli 42(tuchth., teruggek.)
Marconist
Zeehuisen, B
(Naam Zeehuyzen is foutief gespeld)
24 juli 42(tuchth., overleden)
Philips Octrooi bureauBerg, Ir. A. van der
25 juli 42(tuchth., teruggek.)
Philips Octrooi bureauMellema, Mr. dr. C. H. G25 juli 42(tuchth., overleden)
OD-chef 
Dijk, Mr. W. J. van25 juli 42(gevang., vrijspr.)
Philips / verkoop Röntgen BiosolLeeuw, N. R. (Bob) de augustus 42(kampen, overleden)
OD /PhilipsHamming, Mr. J.
27 juli 42(vrijgelaten later opgepakt)
kampen, overleden)
Techn.ambt. 
Kinderen, C. der 27 juli 42(tuchth., teruggek.) 
Corresp. 
Paayens, J.J. A.27 juli 42(tuchth., teruggek.) 
Philips serv. Röntgen 
Lanegger, E27 juli 42(gevang., teruggek.)
Philips Octrooi bureauWijsman, Ir. J. ondergedoken
Philips / ZendwezenBrink, Ir. A. van12 aug. 42(tuchth., teruggek.) 
Aannemer Vermeijlen, J. B. H. 12 aug. 42(gevang., teruggek.)
Bedrijfsass. Visscher, G. 12 aug. 42(gevang., teruggek.)
Philips vertaalbureauBorghouts, F. P. 12 aug. 42(gevang., teruggek.)
adj.pol. (OD Roëll) Smeets, M.14 aug. 42(tuchth., teruggek.) 
NS-ambtenaar Huveneers, J. H. 14 aug. 42(tuchth., teruggek.) 
Philips E.T.F. Ing. bureau P.T.T.Bakker, S. C. 20 aug. 42(kampen, teruggek.)
Philips politiePinxt, J. E. H. 20 aug. 42(tuchth., teruggek.) 
Smid Velden, P. E. G. M. v.d. 20 aug. 42(tuchth., teruggek.) 
PhilipsMaertens, L. H. 26 aug. 42(gevang., overleden)
PhilipsLos, Ir. C.B. sept. 42 vrijgesproken
?Knopper-Van Dijk, Mw. M. A. E. nov. 42 (gevang., vrijspr.) 
drogistVersteijne, A. P. J. 12 jan. 43
(kampen, teruggek.)
PhilipsSpruit, W. P. L 1 april 1943 (gevang., vrijspr.) 
Door ander verraad.
Resultaat invoerveld gefilterd uit invoervelden

De verrader: leven en dood van Anton van der Waals ISBN 9789023474692

Landverrader

De misdaden die Nederlands grootste verrader Anton van der Waals tijdens de Tweede Wereldoorlog beging zijn te talrijk op om te noemen. Hij dreef tientallen verzetsmensen in handen van de Duitsers en pleegde eigenhandig twee moorden. Als een kameleon trok hij door de kringen van het verzet en won het vertrouwen van burgermeesters en vooraanstaande politici. Hoe heeft deze mislukte elektrotechnicus en charmante fantast het zo 'ver' weten te schoppen? Na 1945 werd hij ook nog eens als contraspion gebruikt door de Engelsen (en Nederland) en beleefde hij de wonderlijkste avonturen in Duitsland en Rusland. 'Ik heb heel veel meegemaakt, en zou het, wanneer ik alles in een boek zou lezen, niet voor waar aannemen. De werkelijkheid is soms erger en vreemder dan de grootste fantasie.' Met deze woorden sprak Van der Waals, in het Huis van Bewaring in 1946, ten slotte dan toch nog de waarheid.
Landverrader Anton van der Waals is op 26 januari 1950 op de Waalsdorpervlakte geëxecuteerd. 

Meer hierover in: De verrader: leven en dood van Anton van der Waals ISBN 9789023474692 februari 2013, 368 pagina's.