Ad en Annie van Eerd 

Ad van Eerd, de voormalige aanvoerder van PSV, was niet alleen een sportheld, maar ook een moedige verzetsstrijder. Samen met 
zijn vrouw Annie van Eerd-Mutsaers hadden ze vanaf half 1942 tot de bevrijding minstens twaalf Joodse onderduikers op zolder van hun huis in de Wenckenbachstraat 45 in Eindhoven.

Lees ook: Razzia in Eindhoven tijdens voetbalwedstrijd PSV - Longa 

PSV is in 1929 voor de eerste keer kampioen van Nederland. Staand v.l.n.r.: Christ Hoeppe, trainer Klein Wenting, Ad van Eerd (aanvoerder), Theo Hermens, Gerrit Dekker, Arie van Strien, Kees de Visser, Gerrit Hermans, masseur Ignaz Klein en Jan van den Broek. Gehurkt: Sjef van Run, Kees Leenhouwers, Leo boumans, Driekske Klaassen en Frits van Zeijl.
Ad van Eerd speelde van 1927 tot 1932 bij PSV en droeg de aanvoerdersband van 1928 tot 1932.
In 1929 was hij aanvoerder van het elftal dat de eerste nationale titel in de clubgeschiedenis veroverde. 

Ansichtkaart van de winkel Le.bo winkel van familie Leeuw, zij zijn betrokken bij het verzet in Eindhoven.
De familie van Eerd en onderduikers wonen in het huis waar met het beddengoed buitenhangt.

Oranje =  Familie de Leeuw (de Lebo) Wim Leeuw, Wattstraat 21 schuilnaam = Leeuw
Blauw = Ad van Eerd en Annie van Eerd-Mutsaers: Wenckenbachstraat 45.
Groen = verhaal Piet Bouma Franklinplein 1.
Zwart = woonadres Wolterbeek.
Foto arrestatie Wolterbeek genomen vanuit Wattstraat 38.
Diverse verzetsmensen wonen in de omgeving zie namenlijst.

Joodse onderduikers bij familie van Eerd

Van Eerd, ook actief als blokhoofd van de P.A.N., heeft vanaf 1942 zijn huis aan de Wenckenbachstraat 45 opengesteld als schuilplaats voor minstens twaalf Joodse onderduikers. Zijn huis grensde aan "de Lebo", de winkel en woning van de familie Leeuw, die ook betrokken was bij het verzet.

Samen met zijn eerste vrouw Annie Mutsaers heeft Van Eerd op deze manier een belangrijke rol gespeeld in het redden van deze mensen van deportatie. De volgende Joodse families en personen hebben voor langere tijd op hun zolder gewoond en zo bescherming gevonden:

* Familie Troostwijk: Arthur Troostwijk en Dora (Doortje) Troostwijk-van Essen met hun kinderen Jehuda, Louise (mogelijk Leo), Maurits en Theresia.

* Familie Mühlfelder (ook gespeld als Muehlfelder, Muehlvelder of Muhlfelder): Catherine Mühlfelder-Troostwijk, getrouwd met Kurt Max Mühlfelder, en hun dochtertje Marlies.
Beide families waren bekenden van elkaar en kwamen oorspronkelijk uit de omgeving van Zwolle, waar ze ook tijdelijk ondergedoken zijn geweest. Het is waarschijnlijk dat Troostwijk de familie Leeuw kende vanwege zijn werk als grossier in huishoudelijke artikelen en fietsen, dezelfde branche als de winkel " Le.bo".

* Familie Cohen: Twee personen met de voorletters M. (mogelijk Marcus) en E. (mogelijk M. Koppens, gehuwd met Marcus).

* Alfred Koopman: Geboren op 31 maart 1909 (is geboren) in Gangelt, Duitsland.

* Andre Cats: Geboren 1913

Naast deze langdurige onderduikers, is het mogelijk dat er tijdelijk nog meer mensen bij Van Eerd en zijn vrouw onderdak hebben gevonden. De onderduikers noemde hun tijdelijke woning "Maison van Eerd".

Bronnen:
https://www.eindhoven4044.nl/5/Boek-Joodse-gemeenschap-06-2010.pdf
https://www.joodsmonument.nl
https://collections.yadvashem.org/en/righteous/4043165
Privé aangeleverde gegevens.

Toneeluitvoering met voordrachten, zang en dans voor de verjaardag van Ad van Eerd op 27 april 1944
Uitvoering op de zolder van de familie van Eerd. 
Binnenkort meer uit dit bijzondere boekwerkje.
Dit is Adriaan. Aan 't begin van z'n voetballoopbaan

Voorkant van boekwerk, met wol bijeengehouden.
Openingslied. Hier is een groepje onderduikers...

Hier is een groepje onderduikers
Met een aardig, vroolijk cabaret.
Wij leveren dan de gebruikers,
Ernst en luim en soms ook dolle pret.
Op de jaardag van Ad,
Voor een ieder wat;
Voor oor en oog,
Samenspraak en monoloog,
Dans en zang neemt een aanvang,
Spits Uw oor, dan gaat er niets teloor.
LT. = Louise Troostwijk

wijze: Wir Fahren (Een opvallende keuze, Duits matrozenlied)
...Daar het naar alle waarschijnlijkheid de laatste maal zal wezen, dat wij, als onderduikers, dezen dag onder Uw gastvrij dak zullen vieren...

Het was een lange, zware wachttijd van ruim vier maanden tot de bevrijding van Eindhoven op 18 september 1944 eindelijk kwam.

Op 18 september 1944 werden in Woensel-West twee personen gearresteerd door het lokale P.A.N.-team. Een van hen was Adrianus Wolterbeek, een N.S.B.-er en SD-agent die in de Wattstraat woonde. Hij is te herkennen als de man met zijn handen in de lucht op de foto. Links van hem, zonder helm maar met een witte band, loopt Ad van Eerd, de leider van het P.A.N.-wijkteam. Van Eerd was vóór de oorlog een bekende figuur als aanvoerder van PSV, waar hij de bijnaam "De Spijker" droeg. Tijdens de oorlog gebruikte hij de schuilnaam "De Greef". Zijn voetbalcarrière bij PSV duurde van 1927 tot 1932, en hij was aanvoerder van het team van 1928 tot 1932.
De foto is genomen vanuit het bovenraam Wattstraat 38 Eindhoven

Arrestatie 

Op 18 september 1944 voerde het lokale team van de Partizanen Actie Nederland (P.A.N.) in Woensel-West een gedurfde arrestatie uit, waarbij geschoten is. Een van de gearresteerden was Adrianus Wolterbeek, een beruchte N.S.B.-er, 'jodenjager' en SD-agent die op Wattstraat 4 woonde. Wolterbeek was al in 1933 lid geworden van de NSB en had gewerkt op de vliegbasissen Soesterberg en Welschap. In 1942 trad hij in dienst bij de SD, eerst als chauffeur van het Eindhovense SD-hoofd Wilhelm Weber, later als zelfstandig 'joden- en onderduikers rechercheur'. Hij verrijkte zich met in beslag genomen bezittingen en liet een spoor van verraad, dood en verdriet achter, zelfs binnen zijn eigen gezin. De arrestatie vond plaats bij zijn woonhuis, waar hij zich verborgen hield. Diverse schoten op zijn huis waren nodig voordat hij zich overgaf en afgevoerd wordt, zoals te zien is op de foto.

De familie Leeuw was ook actief betrokken bij het verzet in Woensel. Leendert Leeuw belandde echter, dankzij Wolterbeek, op de SD-afdeling van het hoofdbureau van politie. Dit veroorzaakte grote paniek binnen de familie, die vreesde dat de Duitsers zouden ontdekken wie ze gevangen hadden genomen. Ook Dirk Leeuw en D. Priemus waren actief in het verzet. Priemus trouwde in 1945 met Ada Leeuw, die bij haar ouders op Wattstraat 21 woonde. 

In Woensel waren diverse groepen actief, zoals de P.A.N. en GUST.

Hetgeen in zijn buurt gebeurde en waarbij Ad een rol speelde staat beschreven in het dagboek van Piet Bouma op deze website. 

Piet Bouma schrijft over maandag 18 Sept.'44 o.a." 1e. Het eerste verschijnen van partizanen op straat! Kenbaar aan een witte band; bestemd om de Tommies op alle mogelijke manieren behulpzaam te zijn, om de orde te handhaven, en om de resterende NSB’ers op te sluiten. Sommige hadden geweren, de meeste helmen (van de luchtbescherming), en één een reusachtige kromme sabel!

2e. Het opbrengen van de NSB’ers. Ze gingen er telkens een halen, en brachten hem weg, aan beide zijden partizanen, en er achter eentje met een geweer. Andere partizanen hielden het volk op een afstand, opdat ze hem onbeschadigd af konden leveren. (De meeste toeschouwers waren de mening toegedaan, dat een lichte beschadiging geen kwaad zou kunnen doen). Het slachtoffer zelf moest zijn handen achter zijn hoofd gevouwen houden. Bij minder bekende en beruchte exemplaren bepaalde de menigte zich ertoe, hem en masse te vergezellen, hen op een honend hoera-geroep of applaus te onthalen, en, toen de stemming steeg, hen met toepasselijke liedjes toe te zingen, in de geest van: “Oranje boven”, “Dat gaat naar Den Bosch toe”, en “zo gaat Jantje naar de bliksem toe”. Maar bij de ergste individuen, de spionnen en aanbrengers in dienst der Duitsers, daverden de scheldwoorden door de straten, en moesten de partizanen een heel cordon vormen en schoten in de lucht lossen om de woedende menigte op een afstand te houden. De ergste [Adrianus Wolterbeek], die persoonlijk tientallen mensenlevens op zijn geweten had, wou zich eerst niet laten arresteren en had zich op de vliering verschanst. Pas toen de partizanen door de ramen begonnen te schieten (waarbij één hunner nog door een onhandige kameraad in de arm geschoten werd!) gaf het heer zich over. De vrouwen werden niet meegenomen, maar één der individuen trachtte medelijden op te wekken, door zijn vrouw en drie kleine huilende kinderen mee te nemen. Het publiek reageerde op de juiste wijze: het medelijden bepaalde zich uitsluitend tot de kinderen, en de man werd nog erger verfoeid, omdat hij dit zijn kinderen aandeed."

Hoewel er weinig over zijn verzetswerk bij de P.A.N. is vastgelegd, speelde Ad van Eerd ontegenzeggelijk een cruciale rol in de laatste maanden van de oorlog en tijdens de bevrijding van Eindhoven. Zijn actieve betrokkenheid bij het wijkteam Woensel-west tijdens de bevrijding op 18 september 1944 en de daaropvolgende dagen onderstreept zijn moed en toewijding aan het verzet.

Voor zijn verrichtingen in de Tweede Wereldoorlog werd hij onderscheiden met het Verzetsherdenkingskruis 1940-1945. Vijf november 1972 kreeg hij de Yad Vashem-onderscheiding voor hulp aan Joden. Zijn 1e vrouw Anna van Eerd-Mutsaers heeft ook de Yad Vashem-onderscheiding ontvangen, zij was niet aanwezig bij deze plechtigheid.

Ad van Eerd (Vught, 27 april 1901 – Den Bosch, 22 augustus 1990)  Adrianus Petrus Franciscus van Eerd
Anna Mutsaers ( Maria Anna Mutsaers, geboren in 's-Hertogenbosch 21 september 1907 -)
Ze zijn 27 december 1929 getrouwd en 17 juni 1959 gescheiden.

Ad van Eerd tijdens Yad Vashem-onderscheiding 5 november 1972.
© foto Yad Vashem

Extra boek over PSV

Mogelijk verschijnt in 2025 een speciaal boek over PSV in de oorlogsjaren, geschreven door Joris Kaper. Het boek was oorspronkelijk aangekondigd voor 2022. Een voorbeschouwend artikel over dit boek is eerder verschenen in het Eindhovens Dagblad.

Lees op deze website meer over de razzia bij PSV in 1944 tijdens de wedstrijd PSV-Longa: https://www.eindhoven4044.nl/10/psv-razzia-1944.html
 

In 1929 schreef PSV geschiedenis door voor het eerst landskampioen te worden. De foto legt de uitbundige vreugde na deze historische overwinning vast. Hoewel Ad van Eerd een belangrijke rol speelde in dat seizoen, is het niet hij die op de schouders van zijn teamgenoten wordt gedragen, maar een andere PSV-speler.

Een portretcartoon van Ad van Eerd in Eindhovensch dagblad 1929

Ad van Eerd, voetballer en aanvoerder van PSV, scoorde een doelpunt in de wedstrijd tegen Velocitas. PSV behaalde een overtuigende overwinning met een eindstand van 9-1.

PSV behaalde in 1929 zijn eerste landstitel, een mijlpaal in de clubgeschiedenis.

In 1932 bracht de Zaandamse theehandel Ter Wee een unieke serie voetbalplaatjes uit met zwart-wit portretfoto's van Nederlandse spelers. Deze serie, zonder bijbehorend album, omvat naar schatting 108 verschillende voetballers, waaronder Ad van Eerd. De plaatjes hebben een afmeting van 3,5 x 7 cm.

Een andere belangrijke speler in de vroege sportplaatjeswereld was de "Victoria" Egyptische Cigaretten Verkoop Maatschappij uit Rotterdam. Als prominente sponsor van sportwedstrijden vóór de Tweede Wereldoorlog, waren zij pioniers in het uitgeven van sportplaatjes, waarmee ze de weg vrijmaakten voor de latere populariteit van Panini-plaatjes.